نامه تاریخی فتحعلیشاه قاجاربه سفیر ایران دراستانبول

اولاً برذمت همت تولازم است که بدرستی تحقیق کنی که وسعت ملک فرنگستان چقدراست؟ کسی بنام پادشاه فرنگ هست یا نه؟ ودرصورت بودن، پایتختش کجاست؟

ثانیاً فرنگستان عبارتست ازچند ایل شهرنشین؟ خوانین وسرکردگان ایشان کیانند؟

ثالثاً درباب فرانسه غوررسی خوبی بکن وببین فرانسه هم یکی ازایلات فرنگ است یا گروهی وملکی دیگردارد؟ بناپارت نام کافری که خود را پادشاه فرانسه میداند کیست وچه کاره است؟

رابعاً درباب انگلستان تحقیق جداگانه وعلیحده بکن وببین اینان که درسایه ماهوت وقلمتراش اینهمه شهرت پیدا کرده اند، از چه قماش مردم وازچه قبیل قومند؟ اینکه می گویند درجزیره ای ساکنند، ییلاق وقشلاق ندارند وقوت غالبشان ماهی است، راست است یا نه؟ اگرراست باشد چطورمی شود که یکی درجزیره بنشیند وهندوستان را فتح کند؟ پس ازآن درحل این مسئله که اینهمه درایران دردهنها افتاده است، صرف مساعی واقدام بنما ولیک بفهم که درمیان انگلستان ولندن چه نسبت است؟ آیا لندن جزئی ازانگلستان است یا انگلستان جزئی ازلندن؟

خامساً بعلم الیقین تحقیق بکن که کمپانی هند که اینهمه مورد مباحثه وگفتگواست با انگلستان چه رابطه ای دارد؟ وبنا با شهر اقوال، عبارتست ازیک پیره زن وبالعی قول بعضهم مرکب است ازچند پیره زن؟ آیا راست است که “مرغریت” یعنی خداوند تاتاران زنده وجاوید است واو رامرگ نیست یا اینکه فناپذیراست؟

همچنین در باب این دولت لاینفهم انگلستان با دقت تمام وارسی نموده بدانکه چگونه حکمرانی است وصورت حکمران او چیست؟

سادساً ازروی قطع ویقین غوروبررسی حالت ینگه دنیا را نموده ودراین باب سرموئی فرونگذار.

سابعاً وبلکه اخیراً تاریخ فرنگستان را بنویس ودرمقام تفحص وتجسس آن برآی که اسلم شقوق واحسن طریق برای هدایت فرنگیان گمراه بشاهراه اسلام وبازداشتن ایشان ازاکل میته (خوردن مردار) ولحم خنزیر (گوشت خوک) کدام است؟

منبع: باخترامروزسال دوشماره ۱۷